Gümrüklerle İlgili Diğer Mevzuatlar

Bu yazımızda Türk Gümrük Mevzuatı kapsamında yer alan; Gümrük kanunu ve gümrük yönetmeliği dışında kalan işlerin yürütülmesi aşamasında önem arz eden diğer gümrük mevzuatlarını inceleyeceğiz.

Başlıklar hailnde madde madde sınıflandırmamız gerekirse; Gümrükler ile ilgili diğer mevzuatlar aşağıdaki şekilde 7 başlık halinde incelenmektedir.

1. Türk Gümrük Tarife Cetveli 2. Cumhurbaşkanı Kararları (BKK - Bakanlar kurulu kararları)

3. Tebliğler (Gümrük Tebliğleri)

4. 5607 Sayılı Kaçakçılıkla Mücadele Kanunu

5. Dış Ticaret Mevzuatı

6. Kambiyo Mevzuatı

7. Mali Mevzuat

Gümrüklerle ilgili diğer mevzuatlar

1.Türk Gümrük Tarife Cetveli

Gümrüklerle ilgili diğer mevzuatlar konumuzun ilk maddesi, Türk gümrük tarife cetveli, ithal edilen malların üzerinden alınması gereken vergi miktarını veya oranlarını gösteren bir liste olarak tanımlanabilir. Türk gümrük sisteminin önemli bir bileşeni olan gümrük tarife cetveli, gümrüklerin en teknik ve karmaşık konularından biridir. 2000 yılında gerçekleşen gümrük reformuyla birlikte Türk Gümrük Tarife Cetveli her yıl, ihtiyaçlara göre değişiklik göstermektedir ve yeniden yayımlanmaktadır. Bu değişim bile ne kadar önem arz ettiğinin ve dinamik bir yapıda olduğunun göstergesidir.

Türk Gümrük Tarife Cetveli, açıklamalarıyla birlikte 692 sayfa tutar ve cetvellerden oluşan pozisyonlara ayrılmıştır. Uluslararası ticarete konu olan eşyaların sınıflandırılmasını sağlamak amacıyla Dünya Gümrük Örgütü bünyesinde 01 Ocak 1958'de yürürlüğe giren ve üye ülkelerin ulusal tarife cetvellerinin temelini oluşturan Armonize Mal Tanımı ve Kodlama Sistemi'ne uygun olarak 14 Mayıs 1964'te kabul edilen Türk Gümrük Tarife Cetveli Hakkında Kanun'a dayanarak her yıl Cumhurbaşkanı tarafından yenilenerek kabul edilen ulusal eşya ve ekonomik değer sınıflandırma indeksidir.

Armonize Sistem'de eşya kodları altı haneli rakamlarla gösterilirken, Ulusal Tarife Cetvellerinde eşya kodları on iki haneli rakamlarla gösterilir.

ARMONİZE SİSTEM NOMONKLATÜR- ALTI HANELİ RAKAMLAR ile

ULUSAL TARİFE CETVELLERİNDE - ON İKİ HANELİ RAKAMLAR ile ifade edilir.

Armonize Sistem, Dünya Gümrük Örgütü tarafından yürürlüğe konan sözleşmeye dayanırken, nomenklatür ise tarife cetvellerinin ilk altı hanesinden oluşan uluslararası bir indekstir.

Gümrük tarifelerine 4458 sayılı Gümrük kanununun 15 maddesinde ayrıntılı şekilde değinilmiştir. Kanunda geniş yer verilmesine rağmen 15. maddenin dışında tanımalama yapılmamıştır. Buna karşılık Gümrük Yönetmeliği’nin 67/a maddesinde Türk Gümrük Tarife Cetvelinde ise, "Eşyanın cins, nevi ve niteliklerine göre sistematik bir şekil de numaralandırılarak sınıflandırıldığı ve alınacak gümrük vergisi oranlarının gösterildiği, Bakanlar Kurulunca kabul edilen cetvel" şeklinde ifade edilmiştir. Fakat Türk Gümrük Tarife Cetveli’nde ifade edilen vergi oranları uygulamada sembolik olarak kalmış olup, İthalat Rejimi Kararın’daki oranlar geçerli sayılmaktadır. İthalat Rejim Kararında bulunan oranlarda zaman zaman Cumhurbaşkanlığı Kararı ile değişiklikler yapılmaktadır.

Gümrüklerle ilgili diğer mevzuatlar

2. Cumhurbaşkanı Kararları (BKK - Bakanlar kurulu kararları)

Gümrüklerle ilgili diğer mevzuatlar konumuzun ikinci maddesi, Cumhurbaşkanı kararları, mevzuattaki bürokrasinin hızlanması adına, esneklik, karar alma ve yürürlüğe koyma yetkisi büyük bir yer tutar. Bunların en önemli özelliği dinamik bir yapıda olup sürekli değişmesi ve güncellenmesidir.

Gümrüklerle ilgili diğer mevzuatlar

3. Tebliğler (Gümrük Tebliğleri)

Gümrüklerle ilgili diğer mevzuatlar konumuzun dördüncü maddesi tebliğlerde sıre. Tebliğler, Ticaret Bakanlığı tarafından yayınlanır. Kanunlar, Kararnameler ve Yönetmelikler temel alınarak oluşturulur ve kabul edilir. Gümrük Tebliğleri, idarenin görüşünü yansıttığı için yasal bir dayanağa sahip olması nedeniyle uygulamada büyük önem arz etmektedir. Bu tebliğler, işlem ve konulara açıklık getirir ve genellikle uygulamada bu tebliğlere dayanılarak hareket edilir. Tüm güncel Tebliğlere ulaşmak için bu linkten ticaret bakanlığının sayfasını ziyaret edebilrisiniz.

4458 sayılı Gümrük Kanunu’nun 10/1. maddesi gereğince, gümrük mevzuatı nın doğru uygulanması için gerekli gördüğü bütün önlemleri almaya Müsteşarlığın önerisi ile bağlı bulunduğu Bakan yetkilidir. Bu hükme dayanılarak Bakan, Kanun kapsamında istediği konuları tebliğler çıkarmak suretiyle düzenleyebilmektedir.

Başlıca gümrük tebliğlerini bu başlıklar altında özetleyebiliriz.

• Giriş rejimi ile ilgili Gümrük Genel Tebliğleri,

• Gümrük vergileri istisna ve muaflıkları ile ilgili tebliğler,

• Kanunun bazı maddelerinin uygulanması ile ilgili tebliğler,

• Gümrük antrepoları ile ilgili tebliğler,

• Gümrük mevzuatının uygulanması ile ilgili tebliğler,

• Gümrük tarife cetveli ile ilgili tebliğler.
  

Gümrüklerle ilgili diğer mevzuatlar

4. 5607 Sayılı Kaçakçılıkla Mücadele Kanunu

Suç ve kabahat ayrımı yapılarak, kaçakçılık faaliyetleri "kaçakçılık suçları" ve "kaçakçılık kabahatleri" olarak iki kategoriye ayrılmıştır.

Gümrüklerle ilgili diğer mevzuatlar kapsamında dördüncü sırada yer alan, Kaçakçılıkla mücadele kanununda;

kaçakçılık suçlarına hapis cezaları,

kaçakçılık kabahatlerine ise idari para cezaları öngörülmüştür.

Kanunun amacı, kaçakçılık faaliyetleri ve bu faaliyetlerin önlenmesi, izlenmesi, araştırılması için usul ve esasları belirlemektir.

Kaçakçılıkla mücadele kanununda;

1.Amaç ve tanımlar,

2.Kaçakçılık Fiilleri,

3.Usül hükümleri,

4.Çeşitli Hükümler,

5.Geçici ve Son Hükümler olarak 5 bölüm yer alır.

Gümrüklerle ilgili diğer mevzuatlar

5. Dış Ticaret Mevzuatı

Ticaret iç ve dış ticaret olarak ikiye ayrılmaktadır. Dış ticaret ülkede ki malların ve sermayenin ulusal sınırlar dışına çıkması ve işlem görmesi şeklinde tanımlanabilir. Dış ticaret mevzuatında yer alan düzenlemelerin çoğu gümrük mevzuatı ile ilişkili olmak durumundadır. Gümrüklerle ilgili diğer mevzuatlar kapsamında beşinci sırada incelediğimiz, Dış ticaret mevzuatı içinde aşağı da bulunan düzenlemeler yer almaktadır:

İhracat Mevzuatı: İhracat Rejim Kararı, Dahil de İşleme Rejimi, Hariçte İşleme Rejimi ve Vergi Resim ve Harç İstisnası ile ilgili mevzuat.

İthalat Mevzuatı: İthalat Rejim Kararı, Kota ve Tarife Kontenjanları, Gözetim Uygulamaları ve Koruma Önlemlerine ilişkin mevzuat.

Yatırım Mevzuatı: Yatırım Teşvik Mevzuatı ve Uluslararası Doğrudan Yatırımlara ilişkin mevzuat. Hizmet Ticaretini Destekleme ile İlgili Mevzuat: Döviz Kazandırıcı Hizmetler ile İlgili destek mevzuatı

Serbest Bölgeler Mevzuatı: Serbest Bölgeler Kanunu ve Serbest Bölgeler uygulama Yönetmeliği vb. mevzuat

Ürün Güvenliği ve Teknik Düzenlemeler ile İlgili Mevzuat: Dış Ticarette teknik Düzenlemeler ve Standardizasyon,

Ürün Güvenliği ve Denetimi ile Uluslararası Gözetim Şirketlerine ilişkin mevzuat

Dış Ticaret Anlaşmaları.

Gümrüklerle ilgili diğer mevzuatlar

6. Kambiyo Mevzuatı

Gümrüklerle ilgili diğer mevzuatlar kapsamında altıncı maddede incelediğimiz kambiyo mevzuatı, para ya da diğer menkul kıymetler ile madenlerin-taşların iç piyasada tedavülü ve memleketten ihraç veya memlekete ithaline ilişkin usul ve esasları düzenleyen hukuki metinler şeklinde tanımlanabilir. "Kambiyo" kelimesi genel olarak, bir ülkenin milli parasının ve yabancı paraların ülke içinde ki ve ülke dışında ki hareketlerinin kontrol edilmesi, basit olarak ta; iki ayrı ülke paralarının birbirleriyle değiştirilmesi şeklinde de tanımlanır.

Kambiyo mevzuatı ise bir ülkenin yabancı parayla yapmak zorunda olduğu ödemeleri ve tahsilatları düzenleyen kuralların tümünü ifade eder.

Kambiyo mevzuatı çerçevesinde, ihracat yapan kişi veya kuruluşlar, ihracat karşılığında elde ettikleri döviz miktarını, döviz alım belgesi (DAB) karşılığında bankalara satmakla yükümlüdürler. İhracatçılar, ülkeye getirdikleri döviz miktarını gümrük beyannamesi aracılığıyla kanıtlayarak döviz alım belgesiyle ilişkilendirmektedirler.

Gümrüklerle ilgili diğer mevzuatlar

7. Mali Mevzuat

Gümrük mevzuatı kapsamında ele alınması gereken mali mevzuat, mevcut gümrük rejimleri çerçevesindeki mali yükümlülüklerden oluşmaktadır. Özellikle ithalata konu bir eşyada gümrük vergisi dışında; Katma Değer Vergisi (KDV), Özel Tüketim Vergisi (ÖTV), Damga Vergisi Kaynak Kullanımı Destekleme Fonu (KKDF), Toplu Konut Fonu (Tarım Payı) ve Antidamping Vergisi gibi çeşitli mali unsurlar tahsil edilmektedir.

Gümrüklerle ilgili diğer mevzuatlar kapsamında mali mevzuat çerçevesinden incelenen 3 önemli vergi grubu üzerinde duracağız. Katma Değer Vergisi (KDV): Her türlü mal ve hizmetin ithalatında uygulanan bir vergi türüdür. I sayılı listedeki mallar için %1, II sayılı listedeki mallar için %8 ve diğer vergiye tabi işlemler için genellikle %20 oranında uygulanır.

Özel Tüketim Vergisi (ÖTV): Katma değer vergisinden farklı olarak, belirli mal gruplarına özgü olarak ithalatta uygulanan bir vergidir. Özel tüketim vergisi, ithal edilen malın türüne göre değişir. Örneğin, bir motorlu taşıt ithal edildiğinde özel tüketim vergisi alınırken, tarımsal ürünler için bu vergi uygulanmaz.

Gümrük Vergisi: İthal edilen ürünlerde en yaygın mali yükümlülüklerden biridir. Ancak günümüzde ekonomik işbirlikleri ve serbest ticaret anlaşmaları çerçevesinde, ithal edilen ürünün menşeine bağlı olarak gümrük vergisi uygulanabilir veya uygulanmayabilir.